تفاوت قهوهی دمی و اسپرسو چیست؟
با ظهور قهوهی تخصصی (specialty coffee)، قهوه دیگر تنها یک نوشیدنی ساده نیست بلکه آنقدری عطر و طعم آن برایمان جذاب شدهاست که روشهای بسیار متنوعی برای دمآوری آن استفادهمیکنیم. حتی تفاوتهای خیلی کوچک در آمادهسازی قهوه، میتواند طعم نوشیدنی را به کلی تغییردهد. اما تفاوت اسپرسو با قهوههای دمی دقیقا چهچیز است؟
برای گرفتن جواب این سوال، ادامهی مطلب را دنبالکنید.
اسپرسو چیست؟
اسپرسو را میتوان پاسخ ایتالیاییها، به رفع نیاز فوری به کافئین دانست. همانطور که از اسم این نوشیدنی هم پیداست، سرعت شاخصهی اصلی آن است؛ سرو سریع، نوشیدن سریع و کافئینرسانی سریع.
مورد مهم بعدی دربارهی اسپرسو، دمآوری آن در دمای بسیار بالا ( نزدیک به جوش) است. آب داغ تحت فشار، از بین سابههای بسیار ریز قهوه عبورکرده و عصارهای غلیظتر از قهوهی دمی به ما میدهد.
اما این عصارهی چگال و غلیظ فقط برای نوشیدن در فنجانی کوچک نیست؛ اسپرسو پایهی اصلی بسیاری از نوشیدنیهای محبوب دیگر مثل آمریکانو، لاته، کپوچینو و… است. اگر به تفاوت بین این نوشیدنیها هم فکرمیکنید باید بگویم که تنها تفاوت آنها با اسپرسو، اضافهشدن شیر، فوم شیر و یا آبجوش میباشد
اسپرسو چیست؟
اسپرسو را میتوان پاسخ ایتالیاییها، به رفع نیاز فوری به کافئین دانست. همانطور که از اسم این نوشیدنی هم پیداست، سرعت شاخصهی اصلی آن است؛ سرو سریع، نوشیدن سریع و کافئینرسانی سریع.
مورد مهم بعدی دربارهی اسپرسو، دمآوری آن در دمای بسیار بالا ( نزدیک به جوش) است. آب داغ تحت فشار، از بین سابههای بسیار ریز قهوه عبورکرده و عصارهای غلیظتر از قهوهی دمی به ما میدهد.
آناتومی اسپرسو
تنها تفاوت اسپرسو با قهوهی دمی درغلظتشان نیست بلکه مورد دیگر، لایهای بودن اسپرسو است:
کِرِما (Crema)
این لایه، درواقع همان لایهی طلایی-قهوهای رنگیاست که روی شات اسپرسو را میپوشاند و متشکل از پروتئین، روغن و ملانوئیدینهاست. هر قهوهای نمیتواند کرما تشکیل دهد و همچنین نظرات راجع به آن بسیار متفاوت است. بعضی کرما را بسیار تلخ و نامطلوب، و برخی دیگر آن را نشانهی شات اسپرسوی خوب میدانند.
مایع
بخش اصلی شات اسپرسو، مایع آن است که اسیدیته و شیرینی را بههمراه دارد. حتی میتوان مایع را دو بخش درنظرگرفت: بدنه و قلب اسپرسو.
بدنهی اسپرسو، بخش میانی مایع است که رنگی قهوهای- کاراملی دارد و به قسمت پایینی مایع که رنگی تیرهتر دارد، قلب اسپرسو میگوییم.
قهوهی دمی (دمی فیلتری/ چکهای) چیست؟
در تئوری، فرآیندی که برای دمآوری اسپرسو و قهوهی دمی طی میشود، مشابه است: آب داغ روی پودر قهوه ریختهمیشود، آب از بین سابهها و نوعی فیلتر عبورمیکند و داخل فنجان میریزد.
اما تفاوت اصلی در قهوهی دمی این است که جای آنکه آب با فشار از بین قهوه عبور کند، به آرامی و تحتتاثیر جاذبه پایین میآید و عصارهای متفاوت از اسپرسو میسازد. بهدلیل عدم استفاده از فشار، برای قهوههای دمی باید از آب و قهوهی بیشتری استفاده کنیم. هرگز نمیبینید که قهوهی دمی در فنجان ۳۰ میلیلیتری سرو شود. ( اگر بشود طعم جالبی نخواهدداشت.)
قهوهی دمی فیلتری (filter coffee) -که به آن روش چکهای یا ریزشی (pour over/ drip) هم گفتهمیشود- اسیدیتهای ملایمتر از خود بروز میدهد و در عوض امکان تشخیص طعمهای خاص و پیچیده را بیشتر میکند. این مورد، دلیل اصلی علاقهمندان قهوهی تخصصی به قهوهی دمی است چراکه به راحتی میتوانند از عطر و طعم ویژهی دانههای گوناگون لذت ببرند.
برخلاف اسپرسو که بسیار چگال است و لایههای مختلفی دارد، قهوهی دمی شفاف، یکدست و ملایم است چراکه با توجه به عبور آهستهی آب از قهوه، فرصت بیشتری برای حلشدن کامل روغن و رایحهها بهوجود میآید. قهوهی دمی، در مقایسه با اسپرسو اسیدیتهی کمتر و حسدهانی (mouthfeel) ملایمتری دارد.
تفاوت در زمان دمآوری
زمان بیشتری که برای آمادهکردن قهوهی دمی لازم است، ارزشش را دارد چراکه پیچیدگیهای طعمی، چیزی نیست که خیلی راحت و سریع ایجاد شود.
فرآیند دمآوری، با مرطوبکردن پودر قهوه و انتظار برای “شکفت” -که حدودا ۳۰ ثانیه زمان میبرد- آغازمیشود. این مرحله باعث آزادشدن گاز دیاکسیدکربن در قهوه و همچنین حرکت راحتتر آب در حین دمآوری میشود. بعد از شکفت، حدود ۱.۵ تا ۲ دقیقهی دیگر هم برای دمآوری لازم است.
اما اسپرسو…
ایتالیاییها بهشدت روی زمان ۲۵ تا ۳۰ ثانیه تاکید دارند، نه بیشتر و نه کمتر. اگر نوشیدنی شما شیر هم داشتهباشد ( کپوچینو یا لاته)، میتوان مجموع زمان حاضرشدن نوشیدنی را ۱ دقیقه در نظرگرفت که بازهم سریعتر از دمی است.
تفاوت تجهیزات مورد نیاز
وقتی بحث به تجهیزات میرسد، عموما ابزار مورد نیاز برای قهوههای دمی ارزانتر از اسپرسوساز هستند. پس اگر مبتدی هستید یا فقط جهت تفریح سراغ قهوه رفتهاید، بهتر است با دستگاهی غیر از اسپرسوساز کارکنید.
وسایل مورد نیاز برای قهوه دمی، چکانه، فیلترکاغذی و یک عدد فنجان هستند. ( البته استفاده از ترازو و دماسنج برای دقیقتر بودن دمآوری ، رایجاست.) چکانههای مختلفی از جمله کمکس، وی ۶۰، کلور و… وجوددارند که هرکدام در جنس، اندازه و ساختار تفاوتهایی دارند.
برخلاف ابزار آلات قهوهی دمی که آنچنان هم گران نیستند، دستگاه اسپرسو ممکن است از چند میلیون تا چند میلیارد، بسته به مدل آن، هزینه داشتهباشد. اسپرسوساز خانگی کمهزینهتر است اما ممکن است توانایی اعمال فشار لازم برای آمادهسازی اسپرسوی باکیفیت را نداشتهباشد.
البته این را هم باید مدنظر داشت که هزینهها فقط به خود اسپرسوساز ختمنمیشود بلکه موارد زیادی در دستگاه نیاز به تعویض پیدا میکنند (مثل بسکت پرتافیلترها، صفحهی آبریزی و…) که هزینه را بالاتر هم میبرند.
قهوه دمی یا اسپرسو؟ برتری با کدام است؟
جوابدادن به این سوال اصلا آسان نیست.
قهوه دمی روش مناسبتری برای تشخیص طعمهای گوناگون است، بهویژه طعمهایی که در اسپرسو مشخص نمیشوند. خود فرآیند دمآوری هم آرامش خاصی دارد.
از طرفی وقتی بحث زمان باشد، برتری قطعی با اسپرسو است. اسپرسو کاملا متفاوت با دمی، چه در تجهیزات و چه در راه و روش، آمادهمیشود و به سرعت میتواند کمبود کافئین را جبران کند.
مورد دیگری که باید به آن توجهداشت، نوشیدنی مورد علاقهتان است. اگر عاشق نوشیدنیهایی هستید که با شیر ترکیب میشوند، اسپرسو انتخاب بهتری است زیرا بافت غلیظ آن ترکیبی لطیف و یکدست با شیر ساخته و کمی شیرینتر میشود.
درمقایسه با اسپرسو، قهوه دمی طعمی شفافتر، لطیفتر و اسیدیتهی کمتری دارد که باعث میشود معمولا بدون شیر استفادهشود.
درنهایت جواب این سوال سخت به سلیقهی طعمی و روش زندگی هر کسی برمیگردد اما بهیاد داشته باشید هر روشی باتوجه به قهوهای که استفادهمیکنید، نتایج بسیار متفاوتی دارد.
همین موضوع قهوه را جذاب میکند که همیشه چیزهای جدیدی برای ارائهدارد.
روش مورد علاقهی شما کدام است؟